23 juli 2023
Design Thinking, wat is dat?
Ik heb een probleem..
De psychologie achter het brainstormboekje heeft alles te maken met DESIGN THINKING. Vanuit een bepaald pijnpunt kijken we hoe we dit kunnen verzachten door oplossingsgericht te werk te gaan. Met dit boekje gaan we je stimuleren om buiten de kaders te denken. En laten we alvast één taboe de wereld uithelpen: je hoeft geen creatieve duizendpoot te zijn en je hoeft niet eens goed te kunnen tekenen. Design Thinking is voor iedereen! Je kunt het leren, net zoals je kunt leren fietsen.
Probleem of pijnpunt in kaart brengen
“Au, dat deed pijn”. Pijn heeft altijd een aanwijsbare oorzaak. Zelfs emotionele pijn. We zijn er minder op getraind om ons daar bewust van te zijn. We gaan je trainen om hier meer bewust mee om te gaan. Pijn is altijd het begin van groei: de welbekende ‘groeipijn’. Als we de oorzaak van onze pijn zien, dan wordt het nog lastig om te kunnen bedenken hoe we de situatie op kunnen lossen. Het probleem lijkt te groot om te kunnen tackelen. Je houdt op met oplossingen verzinnen of borduurt voort op oude patronen, waardoor je in een spinnenweb aan mogelijke oplossingen verzeild raakt. Je raakt je focus kwijt en begint te dobberen zonder richting.
Hoe gaat design thinking hiermee om?
A. Stel gerichte vragen om te ontrafelen wat het probleem eigenlijk is, probeer je in te leven door te observeren van een afstandje en stel vragen.
B. Probeer te ontdekken wat je wél wilt. Wat vind je belangrijk? Waar wil je naartoe?
C. Hak het probleem op in kleine stukjes. Dat heet CHUNKING. Zo kun je het probleem one step at the time tackelen.
Mindmap: waar voel ik pijn
In het Dansen op Lucht brainstormboek maken we gebruik van mindmapping. Daarin laten we je alles opschrijven waar je aan denkt bij het onderwerp waar jij je op focust. Dit gaat niet specifiek over pijnpunten. Er kunnen namelijk ook onderwerpen bijzitten waar je ontzettend veel voldoening uit haalt. Je gaat markeren voor jezelf bij welke onderdelen je denkt dat er groei mogelijk is. Een mindmap is een goede tool om voor jezelf te zien ‘Hey, dit zijn de woorden en concepten die in mijn hoofd rondspoken’. Dít is hoe je op dat moment tegenover het onderwerp staat. Ons brein werkt namelijk zo dat een woord een heleboel linkjes of associaties heeft naar andere woorden. Dat staat natuurlijk niet vast en kan veranderen naarmate je andere ervaringen krijgt. Deze mindmap is een work in progress.
Verbeelding: dit vind ik belangrijk
In het brainstormboek willen we je laten tekenen waar je nu staat. Ook teken je waar je graag zou willen staan. Het gat daartussen is je ‘pijn’. We laten je bewust tekenen, omdat we naast denken in woorden, absoluut willen voorkomen dat het heel rationeel wordt. Je gevoelswereld is vaak gekoppeld aan beelden. Het stimuleert een andere manier van denken.
Er is een grote kans dat er tijdens de opdracht gevoelens naar bovenkomen die je ‘pijn’ omschrijven. Probeer dan alvast die gevoelens in woorden te beschrijven.
‘Hoe kan ik’: de kracht van chunken
Je hebt een hele lijst aan woorden verzameld en je verbeelding laten spreken. Nu is het tijd om te kijken hoe je op het punt kunt komen waar je heen wilt. Je gaat je droombeeld dan ophakken in 6 kleinere deelonderwerpen. Hiervoor haal je inspiratie uit je mindmap én je tekeningen.
De deelonderwerpen ga je formuleren in vraagstellingen: “Hoe kan ik zorgen dat….?”. Hier geef je een cijfer aan van 1-10. Een 1 wil zeggen, dit is iets wat me niet veel uitmaakt als het niet uitkomt en een 10 wil zeggen, ik heb echt geen gelukkig leven als dit geen waarheid wordt.
Je kiest één onderwerp met de hoogste score uit en voilà, dat is de kracht van chunking. Nu heb je een richting bepaald en kun je naar een concrete eerste oplossing toewerken.
Daar gaan we hieronder verder op in.
I got so many ideas.
Ideeën verzinnen
We hebben een ‘ Hoe kan ik….’ vraagstelling gekozen. Bijvoorbeeld ‘Hoe kan ik meer emotionele connectie voelen met mijn partner?’ Het proces waar we nu ingaan is het creatieve proces. De plek van de oplossingen. Waarschijnlijk heb je al wel eens gepiekerd wat je kan doen, maar blijf je struikelen, omdat je ego je misschien aanpraat ‘ik kan het toch nooit goed doen’, of ‘ik ben gewoon zoals ik ben’. Bedenk je dan eens dat dit letterlijk de functie is van je ego: jouw houden in wat bekend is voor jou. Dat wil niet zeggen dat dat stemmetje altijd gelijk heeft. In het Dansen op Lucht brainstormboek willen we je ego het zwijgen opleggen.
Dit is hoe het werkt:
- 1. Lees voordat je start met de oefening nog eens je mindmap en tekening door. Eventueel schrijf je een kleine samenvatting op over wat al goed gaat en waar je tegenaan loopt.
- 2. Zet een timer op 1 minuut
- 3. Ga naar de pagina ‘oplossingen verzinnen’ en druk de timer aan. Je gaat nu tekenen wat er in je op komt als oplossing in het eerste vakje.
- 4. Herhaal stap 2 en 3 voor het tweede, derde, vierde, vijfde en zesde vakje.
Waarom doen we het zo?
Als je binnen één minuut een oplossing moet verzinnen, krijg je weinig kans om er heel diep over na te denken. De meest spontane oplossingen ontstaan vanuit je onderbewuste.
Maar ik ben niet zo creatief!?
Het is een gegeven dat sommige mensen beter zijn in het leggen van creatieve verbanden dan anderen. Maar: creatief denken kun je leren. Hoe vaker je het doet hoe beter je wordt.
Creativiteit bestaat uit 4 onderdelen:
- Vloeiendheid (ofwel, de snelheid waarmee je ideeën kunt oproepen)
- Flexibiliteit (ofwel hoeveel variatie er zit in het soort idee. Kun je het indelen in veel verschillende categorieën of juist allemaal in één?).
- Originaliteit (ofwel, hoe ‘vernieuwend’ of ‘anders’. is je idee?)
- Doorontwikkeling (ofwel, hoe goed kun jij op je vorige idee voortborduren en het verbeteren?)
We willen je bij het verzinnen van ideeën trainen in vloeiendheid, flexibiliteit en originaliteit. Ook doorontwikkeling is een belangrijk thema. Daar gaan we nu verder op in.
Concept oplossing
Een conceptidee uitwerken heeft alles te maken met doorontwikkeling van je idee. Je eerste idee is vaak niet GELIJK ‘het beste’. In het brainstormboek kies je 1 idee uit en gaat dat verder uitwerken in een concept. Je maakt een stripverhaaltje waarin je begint met ‘eerst doe ik dit’, ‘dan doe ik dit’, ‘zodat dit het effect is’. Maak de tekeningen (met tekstuele uitleg) zo dat iemand anders het zonder jouw uitleg zou kunnen begrijpen. Houd er ook rekening mee dat de ideeën in je brainstorm erg divergent kunnen zijn. Dat wil zeggen: ze kunnen alle kanten op gaan en zelfs redelijk onrealistisch zijn. Tijdens de doorontwikkeling gaat het om convergentie: je wilt één idee dat realistisch en concreet is, in een prototype gieten.
Test in de praktijk
Een prototype ga je altijd eerst in de praktijk testen, voordat je overtuigd mag zijn over de effectiviteit van de oplossing. Stel je idee lijkt geweldig in theorie, maar in de praktijk werkt het totaal niet, dan moet je je idee bijschaven of kunnen verwerpen. Dat is iets wat veel mensen lastig vinden. Creativiteit gaat niet alleen om goede ideeën verzinnen, maar ook om je ideeën weer loslaten, zodat je altijd zoekt naar het best mogelijke.
In het brainstormboek dagen we je uit om quotes te verzamelen over hoe anderen of jijzelf de oplossing ervaarde: het effect in de praktijk. Je kunt voor jezelf een cijfer geven aan de werking van deze oplossing. Kom je zo echt dichter bij je ideale beeld? Heb je het goede probleem getackeld? Allemaal vragen die je jezelf mag stellen.
Niet het gewenste effect! Wat nu?
Scoort je oplossing een 7 of lager? Dan is er nog altijd verbetering. Ook al is de oplossing geslaagd, je streeft naar een 10 in effectiviteit. Dus wie weet kun je nog een andere oplossing erbij verzinnen, of je idee verder doorontwikkelen. We dagen je dan ook uit om door te gaan met dezelfde deelvraag tot je boven een 8 scoort. Daarna kun je de andere deelvragen gaan benaderen om zo tot je ideale beeld te komen.
Het kan natuurlijk ook voorkomen dat je hele situatie veranderd. Of je mindmap verouderd is door nieuwe ervaringen. Dan moet je nog wat stappen terug doen en je probleem/ pijnpunt/ ideaalbeeld herzien voordat je weer verder kunt.
Het creatieve proces
De afbeelding hieronder laat alle stappen in het creatieve proces van DESIGN THINKING zien. Zoals je ziet blijft het proces altijd doorgaan, want problemen/pijnpunten kunnen veranderen, of er kunnen nieuwe ontstaan.